Báo cáo khảo sát của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân về khó khăn doanh nghiệp và triển vọng kinh tế cuối năm 2023 vừa gửi Thủ tướng và dự báo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐ – TB & XH) trong báo cáo gửi Chính phủ hồi giữa tháng 5 đều có chung nhận định về làn sóng cắt giảm lao động số lượng lớn thời gian tới nếu tình trạng lạm phát lẫn khó khăn kinh tế không được cải thiện.
Nguy cơ cắt giảm lao động số lượng lớn
Kết quả khảo sát của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng) cho thấy, doanh nghiệp Việt đang trải qua bối cảnh đặc biệt khó khăn. Trong tổng số 9.556 doanh nghiệp tham gia khảo sát, có 82,3% doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm 2023, và chỉ có 13,5% doanh nghiệp cho biết sẽ giữ nguyên quy mô.
Cụ thể, trong số 7.333/9.556 doanh nghiệp còn hoạt động, có 71,2% dự kiến cắt giảm lao động trên 5%, trong đó có 22,2% dự kiến giảm trên 50%. Các doanh nghiệp cắt giảm lao động nhiều nhất ở hai lĩnh vực xây dựng và công nghiệp và phần lớn là ngoài nhà nước và một nửa trong số này hoạt động tại TP.HCM, Bình Dương.
Khảo sát cho biết, TP.HCM có tỉ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm trên 50% lao động cao nhất (25,8%), sau đó đến Bình Dương (24%). Bên cạnh đó, có 80,7% doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu trên 5%, trong đó tỉ lệ giảm trên 50% doanh thu là 29,4%.
Trong các khó khăn mà doanh nghiệp phải đối mặt thì khó khăn về đơn hàng là lớn nhất (chiếm 59%), tiếp đó là khó khăn trong tiếp cận vốn vay (51%); thực hiện thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định của pháp luật (45%); nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế (31%).
Theo Ban IV, có thể làn sóng sa thải người lao động còn tiếp diễn ở các tháng cuối năm 2023 do khó khăn vĩ mô và nội tại của doanh nghiệp.
Nhận định này đồng nhất với quan điểm của Bộ LĐ – TB & XH trong báo cáo gửi Chính phủ về tình hình cắt giảm lao động tại Công ty TNHH PouYuen Việt Nam. Trong đó, lãnh đạo Bộ nhận định: “Về cơ bản, việc cắt giảm số lượng lớn lao động của Công ty TNHH Pouyuen Việt Nam đang được kiểm soát. Tuy nhiên, thời gian tới các vấn đề về kinh tế, lạm phát, giá năng lượng, xung đột Nga – Ukraine… không được cải thiện, nguy cơ cắt giảm lao động số lượng lớn sẽ diễn ra ở nhiều doanh nghiệp khác. Điều này tạo ra thách thức lớn trong việc giải quyết việc làm, đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động”.
Tình trạng cắt giảm chủ yếu xảy ra ở doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, chế biến gỗ, thủy hải sản, gia công linh kiện điện tử, cơ khí. Trong đó, điển hình là dự kiến cắt giảm gần 6.000 lao động vào tháng 6 và tháng 7 tới tại doanh nghiệp sử dụng đông lao động nhất TP. HCM là công ty TNHH PouYuen Việt Nam. Cho đến hiện tại, công ty này đã thỏa thuận chấm dứt hợp đồng với gần 4.500 lao động, phần lớn là nữ có trình độ lao động phổ thông, và hơn 50% số lao động này đã trên 40 tuổi.
Trước thực trạng trên, doanh nghiệp kiến nghị các giải pháp cấp bách, tháo gỡ khó khăn trước mắt. Trong đó, đề xuất Thủ tướng chỉ đạo kéo dài thời hạn các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm việc giảm 2% thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2025 thay vì chỉ hết năm 2023.
Đồng thời, doanh nghiệp mong muốn đẩy nhanh việc hoàn thuế cho doanh nghiệp tránh lãi kéo dài như hiện nay, đồng thời cũng đề xuất một số cơ chế đặc biệt như cho phép doanh nghiệp được hoàn thuế trong vòng 3 tháng sau khi hoàn thành xuất khẩu đơn hàng…
Về tiếp cận nguồn vốn vay, doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ giảm mạnh lãi suất vay cho thuê, mua nhà ở xã hội để số đông công nhân, lao động có cơ hội tiếp cận nguồn vốn tín dụng. Trong quá trình lao động vay vốn, nhà nước xem xét cơ chế để doanh nghiệp tham gia bảo lãnh cho họ thay vì phải trải qua quy trình xét duyệt phức tạp theo diện “chính sách” như hiện nay.
Ngoài ra, khảo sát cũng ghi nhận mong muốn của doanh nghiệp về việc cơ quan nhà nước hạn chế thanh kiểm tra doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh; chỉ kiểm tra không quá một lần trong năm, không ban hành thêm văn bản mới, tạo thêm gánh nặng thuế, phí, thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.
(Theo Lao động & Công đoàn)